Nowa nazwa programu: Fundusze Europejskie dla Podkarpacia 2021-2027
Zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej w zakresie nowego podejścia do polityki informacyjnej dotyczącej Funduszy Europejskich nie będzie już stosowana dotychczasowa nazwa „Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego” zastąpi ją krótsza, będąca elementem budowania marki Fundusze Europejskie w całej Unii Europejskiej.
Nowy pakiet legislacyjny
Opublikowana przez Komisję Europejską w maju 2018 r. propozycja pakietu legislacyjnego dla Polityki Spójności na lata 2021-2027, wprowadziła uproszczenie oraz ujednolicenie zasad wykorzystania funduszy UE w latach 2021-2027, w tym m.in. zastąpienie 11 celów tematycznych z perspektywy finansowej 2014-2020, 5 celami polityki bardziej skondensowanymi, które będą determinowały zakres możliwych do realizacji projektów:
- Bardziej inteligentna Europa
- Bardziej przyjazna dla środowiska niskoemisyjna Europa
- Lepiej połączona Europa
- Europa o silniejszym wymiarze społecznym
- Europa bliżej obywateli
Biorąc pod uwagę kierunek wskazany przez KE i Radę UE nowa perspektywa finansowa będzie nakierowana na pobudzenie innowacyjności i współpracę biznesu z jednostkami naukowo-badawczymi, zrównoważony rozwój uwzględniający zmiany klimatyczne i środowiskowe, transport i cyfryzację, wzmacnianie tzw. „Europy społecznej” oraz zbliżenie do obywateli.
Nowe cele Polityki Spójności
Cele Polityki Spójności wyznaczają zakres przyszłego regionalnego programu województwa podkarpackiego oraz możliwe do realizacji projekty.
Prace nad przygotowaniem programu regionalnego rozpoczęły się jeszcze w 2019 roku poprzez opracowanie wstępnych założeń.
Zgodnie z nimi program regionalny: Fundusze Europejskie dla Podkarpacia 2021-2027 będzie programem dwufunduszowym, współfinansowanym z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Europejskiego Funduszu Społecznego+ (EFS+) obejmującym następujące osie priorytetowe:
- OP I. Konkurencyjna i cyfrowa gospodarka (EFRR),
- OP II. Energia i środowisko (EFRR),
- OP III. Mobilność i łączność (EFRR),
- OP IV. Infrastruktura bliżej ludzi (EFRR),
- OP V. Rozwój zrównoważony terytorialnie (EFRR),
- OP VI. Kapitał ludzki gotowy do zmian (EFS+).
Przewidywany zakres wsparcia
W ramach nowego programu regionalnego realizowane będą inwestycje infrastrukturalne łagodzące zmiany klimatyczne, poprawiające dostępność komunikacyjną województwa, jak również projekty ukierunkowane na transformację w kierunku gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ). Bardzo ważne będzie także wsparcie podkarpackich przedsiębiorstw w celu zwiększenia poziomu przedsiębiorczości oraz wykorzystania technologii cyfrowych i rozwoju Gospodarki 4.0.
Wyzwaniami w perspektywie 2021-2027 pozostaje wciąż innowacyjność, technologie cyfrowe, zanieczyszczenie powietrza, zmiany klimatyczne, gospodarka o obiegu zamkniętym, kolej, transport publiczny, strefy dojazdowe do pracy, duży nacisk położony zostanie na działania oparte o OZE.
Europejski Zielony Ład
Jednym z najważniejszych celów Unii Europejskiej w przyszłej perspektywie finansowej będzie przeciwdziałanie zmianom klimatu (tzw. Europejski Zielony Ład), stąd zielona infrastruktura oraz rozwiązania oparte na naturze (nature-based solutions) powinny być wdrażane we wszystkich 5 celach Polityki Spójności. W projektach infrastrukturalnych uwzględnione zostaną przemyślane elementy ekologiczne oraz dbałość o ład przestrzenny w otoczeniu projektów, dając większe szanse na wygenerowanie korzyści społecznych oraz łączenie projektów z ochroną środowiska w otoczeniu wspieranego obiektu.
Inwestycje w kapitał ludzki
Zmienią się również priorytety w Europejskim Funduszu Społecznym+, który ma być bardziej jednolity i służyć zwiększaniu spójności społecznej i gospodarczej. Fundusz ten odpowiadać ma na wyzwania rynku pracy i wyzwania społeczne, a także stymulować zrównoważony rozwój gospodarczy poprzez inwestowanie w kapitał ludzki.
Koncentracja tematyczna
Ważnym czynnikiem wpływającym na sposób inwestowania środków budżetu Unii Europejskiej są również priorytety unijne, tzw. koncentracja tematyczna tj. konieczność zapewnienia odpowiedniej masy krytycznej inwestycji, które najbardziej przyczyniają się do realizacji priorytetów UE i mają najwyższą wartość dodaną. Im wyższy poziom rozwoju danego państwa członkowskiego, tym wyższe poziomy koncentracji.
Polska znajdzie się w grupie państw z najniższymi poziomami koncentracji tematycznej dla EFRR:
- 25% alokacji EFRR – dla Celu 1 (innowacyjna gospodarka)
- 30% alokacji EFRR – dla Celu 2 („zielona” gospodarka)
- 25% alokacji EFS+ – na włączenie społeczne
- 8% alokacji EFRR – na rozwój miast
- 30% alokacji EFRR – na wydatki klimatyczne
Powyższe limity wskazują, że w nowej perspektywie finansowej możemy spodziewać się relatywnie więcej projektów dotyczących zagadnień związanych z klimatem i środowiskiem, skupionych na czystej energii oraz projektów innowacyjnych ukierunkowanych m.in. na cyfryzację usług i nowe technologie.
Partnerstwo przy programowaniu.
Biorąc pod uwagę fakt, że opracowanie dokumentów programowych dla nowej perspektywy finansowej UE ma kluczowe znaczenie dla rozwoju województwa podkarpackiego, jak również w celu zapewnienia partnerskiej współpracy pomiędzy szerokim gronem interesariuszy, w województwie podkarpackim powołany został Zespół ds. koordynacji opracowania Programu. Do jego należy m.in.: zapewnianie sprawnej organizacji procesu programowania, z uwzględnieniem koordynacji i komplementarności pomiędzy programem regionalnym, a programami krajowymi oraz w ramach poszczególnych celów Polityki Spójności, jak również z innymi instrumentami Unii Europejskiej i Krajowym Planem Odbudowy.
22 grudnia 2020r. Zarząd Województwa Podkarpackiego rozszerzył skład Zespołu o przedstawicieli strony rządowej, samorządowej, partnerów społecznych i gospodarczych, w tym organizacji pozarządowych oraz środowisk naukowych. Zarząd Województwa kierował się przy tym rekomendacjami zawartymi w uchwale Międzyresortowego Zespołu do spraw Funduszy Unii Europejskiej nr 1/2020 z dnia 22 października 2020r., w związku z czym wystąpił z zaproszeniem do przedstawicieli poszczególnych sektorów o wskazanie osób, które będą pełnić funkcję członków Zespołu, tj.:
- Podkarpackiego Stowarzyszenia Samorządów Terytorialnych,
- Rady Działalności Pożytku Publicznego Województwa Podkarpackiego, Podkarpackiej Rady Innowacyjności,
- Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich,
- organów administracji rządowej (tj. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Zdrowia).
W celu sprawnej realizacji powierzonych zadań przez ww. Zespół powołano także Zespoły Zadaniowe w ramach nowych 5 celów Polityki Spójności.
Udział szerokiego grona interesariuszy w pracach nad przygotowaniem programu regionalnego: Fundusze Europejskie dla Podkarpacia 2021-2027 z pewnością wpłynie na jakość zapisów Programu, jego komplementarność z programami krajowymi oraz zidentyfikowanie obszarów bądź projektów, których wsparcie przyniesie efekt synergii.
